Όταν ο Ταλ προσπάθησε να σώσει έναν...ιπποπόταμο!

Μιχαήλ Ταλ

Το σκάκι είναι δύσκολο παιχνίδι. Το ξέρουμε άλλωστε καλά, όλοι εμείς οι μαζέτες αυτού του κόσμου. Πολλές φορές όμως είναι δύσκολο ακόμα και για τους πλέον χαρισματικούς. Ο Μίσα Ταλ ήταν σίγουρα ένας απ' αυτούς. Όλοι ξέρουμε για το οξύ επιθετικό στυλ παιχνιδιού του, για τον μοναδικό του τρόπο να κάνει "άνω κάτω" την σκακιέρα, να δημιουργεί "θύελλες" με τις θυσίες του, στα νερά των οποίων συνήθως πνίγονταν οι αντίπαλοι του, μα συχνά πυκνά ήταν δύσκολο ακόμα και για τον ίδιο να επιπλεύσει. Ο Μίσα Ταλ, ήταν ένα "τέρας" στο μέτρημα.
Ο 13ος παγκόσμιος πρωταθλητής, ο Γκάρι Κασπάροβ, σε μια συνέντευξη του στο ραδιοφωνικό σταθμό «Έκο Μόσκβι», στις 30 Νοεμβρίου 2007, είπε για τον Ταλ (μεταξύ άλλων): "Είναι ο μόνος παίχτης που γνώρισα ο οποίος δεν μέτραγε τις βαριάντες, τις έβλεπε. Ο Ταλ είχε καθαρή την εικόνα στην 8η κίνηση, αυτόματα. Ένας συνηθισμέμος άνθρωπος πρέπει να στρωθεί να υπολογίζει, σε μερικούς μεγαλοφυείς αυτή η διαδικασία είναι αυτόματη και φυσική. Συμβαίνει με μεγάλους μουσικούς και επιστήμονες. Ο Ταλ ήταν μοναδικός και το παιχνίδι του ανεπανάληπτο."
Είπαμε όμως, το σκάκι είναι δύσκολο παιχνίδι, ακόμα και για τους μεγαλοφυείς. Ευτυχώς το σκάκι δεν είναι μόνο μέτρημα και κανείς, ακόμα κι αν είναι ο Ταλ, δεν μπορεί να τα "μετράει" πάντα όλα.
Ο Γκάρι Κασπάροβ και πάλι, στο βιβλίο του "Η ζωή είναι μια παρτίδα σκάκι" (εκδόσεις Πατάκη) γράφει χαρακτηριστικά:
"Πώς γινόταν οι ίπποι του Ταλ να μοιάζουν πιο ευέλικτοι, οι αξιωματικοί του πιο γρήγοροι, από εκείνους άλλων γκρανμέτρ; Ήταν φοβερός και τρομερός στο μέτρημα, αλλά αυτό ήταν μονάχα ένα μικρό μέρος από τα χαρίσματα του. Είχε την ικανότητα να συνειδητοποιεί πότε ο υπολογισμός από μόνος του δεν επρόκειτο να λύσει το πρόβλημα"
Ο ίδιος ο "μάγος της Ρίγα" έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία να διηγηθεί επί του θέματος, η οποία ακόμα κι αν είναι επινοημένη ή όχι, δείχνει με ξεκάθαρο τρόπο την άποψη του ίδιου το Ταλ πάνω στο θέμα.

Εβγκένι Βασιούκοβ

Έπαιζε εναντίον του γκρανμέτρ Βασιούκοβ το 1964 και σε μια πολύ περίπλοκη θέση, άρχισε να υπολογίζει μια θυσία ίππου. Περιγράφει ο ίδιος ο Ταλ:
«Οι ιδέες μου κατέβαιναν η μια μετά την άλλη. Το αποτέλεσμα ήταν να κατακλυστεί το μυαλό μου από έναν απολύτως χαοτικό σωρό από κάθε λογής κινήσεις και το περίφημο «δέντρο των βαριαντών», από το οποίο οι προπονητές σου ζητούν να κλαδεύεις τα μικρά κλωνάρια, στην περίπτωση αυτή μεγάλωσε με απίστευτη ταχύτητα.
Και τότε, ξαφνικά, για κάποιο λόγο, θυμήθηκα το κλασικό κουπλέ του Τσουκόφσκι (Σοβιετικός ποιητής παιδικών ποιημάτων):
«Ω, τι δύσκολη δουλειά
Τον ιπποπόταμο να σύρεις απ’ του βάλτου τα νερά»
Δεν ξέρω μέσα από ποιους συνειρμούς ο ιπποπόταμος βρέθηκε στη σκακιέρα αλλά, μολονότι οι θεατές ήταν πεπεισμένοι ότι εξακολουθούσα να μελετάω τη θέση, εγώ εκείνη την ώρα πάσχιζα να βρω λύση σε τούτο: Πώς διάολο θα έσερνες έναν ιπποπόταμο από το βάλτο; Θυμάμαι ότι μου ήρθαν στο μυαλό ανυψωτήρες, μοχλοί, ελικόπτερα, ακόμα και μια σχοινένια σκάλα. Ύστερα από παρατεταμένους συλλογισμούς, παραδέχθηκα την ήττα μου ως μηχανικού και σκέφτηκα φουρκισμένος «Ε, λοιπόν, δε πα να πνιγεί!». Και ξαφνικά ο ιπποπόταμος εξαφανίστηκε. Έφυγε από τη σκακιέρα, ακριβώς όπως είχε έρθει. Από μόνος του. Και ευθύς αμέσως, η θέση έπαψε να φαίνεται τόσο περίπλοκη. Τώρα, κατά κάποιον τρόπο, συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν εφικτό να υπολογίσω όλες τις βαριάντες και ότι η θυσία του ίππου ήταν, από την ίδια της τη φύση, καθαρά διαισθητική. Και μιας και υποσχόταν ένα ενδιαφέρον παιχνίδι, αποφάσισα να την κάνω.
Την επόμενη μέρα, με απόλαυση διάβασα στην εφημερίδα πως ο Μιχαήλ Ταλ, ύστερα από προσεκτική μελέτη της θέσης για σαράντα λεπτά, έκανε μια θυσία ίππου βασιζόμενος σε ακριβή υπολογισμό».

Ταλ - Βασιούκοβ 1-0