Ο Ταλ, ο Φίσερ και η κίνηση που γράφτηκε και δεν παίχθηκε ποτέ

Μίσα Ταλ

Η σχέση του Μίσα Ταλ με τον Μπόμπι Φίσερ, ξεκίνησε αμέσως μόλις ο πιτσιρικάς Αμερικανός άρχισε να εμφανίζεται στους διεθνείς στίβους και «έδωσε» αρκετά όμορφα επεισόδια στην σκακιστική ιστορία. Είναι γνωστό πως ο Ταλ συχνά υπέγραφε αυτόγραφα και για λογαριασμό του Φίσερ. Έλεγε «τον έχω κερδίσει τόσες φορές, που νομίζω πια ότι μπορώ να χρησιμοποιώ και την υπογραφή του».

Δεν είχαν μεγάλη διαφορά ηλικίας. 7 χρόνια τους χώριζαν. Το παρακάτω επεισόδιο, συνέβη το 1959 στο τουρνουά των διεκδικητών του παγκοσμίου τίτλου της Γιουγκοσλαβίας. Ο Ταλ ήταν τότε 23 ετών και ο Φίσερ 16. Στο τουρνουά συμμετείχαν ονόματα-θρύλοι. Ένας κι ένας. Ίσως ένα από τα ισχυρότερα που έγιναν ποτέ. Οι διεκδικητές ήταν (στον τελικό περίμενε ο Μποτβίνικ): Ταλ, Κέρες, Πετροσιάν, Σμίσλοβ, Φίσερ, Μπένκο, Όλαφσον και Γκλίγκοριτς. Παρ’ ότι θα περίμενε κανείς να έχει γοητευθεί ο έφηβος Φίσερ (ήταν ο μικρότερος) από κάποιον από τους μεγάλους και φημισμένους μετρ, αυτός είχε κολλήσει με τον αμέσως μεγαλύτερο, τον Ταλ.

Μπόμπι Φίσερ

Ο Φίσερ δεν έχανε ευκαιρία όταν ανέλυε ο Ταλ, να καθίσει δίπλα του. Έμενε με το στόμα ανοικτό, να παρακολουθεί τον «Μάγο της Ρίγα» να αναλύει. Είναι αλήθεια ότι ο Ταλ είχε μεγάλο ταλέντο και στην ανάλυση. Είχε και εκεί τον δικό του μοναδικό και δραματικό τρόπο να σε κάνει να κρέμεσαι από τα χείλη του. Όσοι είχαν την τύχη να τον παρακολουθήσουν ζωντανά, λένε πως τους συνέπαιρνε σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάποια στιγμή έπιαναν τον εαυτό τους να έχει αγωνία για το ποιος θα κερδίσει.

Το συγκεκριμένο τουρνουά ήταν τετραπλών συναντήσεων. Στις 3 πρώτες παρτίδες του Ταλ με το Φίσερ, ο Μίσα ήταν αδυσώπητος. Έτσι το σκορ των προσωπικών τους αναμετρήσεων είχε φτάσει στο 3-0. Στον τελευταίο γύρο, ο Ταλ και ο Κέρες είχαν ξεφύγει από τους υπόλοιπους. Ο Μίσα είχε 1 βαθμό παραπάνω από τον Κέρες. Κανείς από τους άλλους δεν είχε ελπίδα να τους φτάσει. Ένας από τους δύο θα κέρδιζε το τουρνουά και θα προκρινόταν στον τελικό με τον Μποτβίνικ. Στην προτελευταία παρτίδα του 4^ου γύρου, θα έπαιζαν για 4^η φορά μεταξύ τους ο Ταλ και ο Φίσερ. Ο Μπόμπι δεν είχε ελπίδα να προκριθεί (ήταν από τις πρώτες του εμφανίσεις σε κορυφαία τουρνουά, μάζευε απλώς εμπειρίες καθώς ήταν μόλις 16 ετών). Ο Κέρες όμως έλπιζε ότι μπορεί ο Φίσερ να κόψει τον δρόμο του Ταλ, καθώς ο Μπόμπι είχε κάνει δημόσια δήλωση, πως θα παλέψει μέχρις εσχάτων για την νίκη, γιατί θα του έπεφτε βαρύ να χάσει και τις 4 παρτίδες από τον Ταλ. Στον Μίσα, θα αρκούσε και η ισοπαλία, αλλά ποιος ήταν αυτός που θα έπειθε τον Ταλ να παίξει για την ισοπαλία;

Ή για να το πω αλλιώς, ακόμα και να ήθελε, ήξερε να το κάνει;

Ο Φίσερ ήταν λευκός. Έπαιξε 1.ε4 και ο Ταλ απάντησε 1…γ5 και η Σικελική  ήταν πάνω στην σκακιέρα. Αυτός ο συνδυασμός (ο Μίσα, ο Μπόμπι και η Σικελική άμυνα) ήταν δεδομένο ότι θα προκαλούσε εκρήξεις μεγατόνων.

Ο Μπόμπι όρμησε σαν άγριο θηρίο, δείχνοντας ότι θέλει την νίκη και μόνο με κάθε κόστος και κάθε θυσία. Πράγματι «έβγαλε» καλή θέση. Ο Ταλ αντί να μαζευτεί και να σταθεροποιήσει την θέση του (του έκανε και η ισοπαλία, όπως είπαμε) όρμησε κι αυτός! Ο Κόμπλεντς (προπονητής του Ταλ) κόντευε να πάθει εγκεφαλικό. Αυτός ο παλαβός δεν κοίταζε το συμφέρον του  αλλά είχε όρεξη για παιχνιδάκια με …ένα παιδί από τις ΗΠΑ. Αυτός ήταν όμως ο Ταλ! Δημιουργήθηκαν τόσες περιπλοκές, που θα «κόλλαγε» και ένα σύγχρονο σκακιστικό πρόγραμμα!

Ο Γιούρι Άβερμπαχ ήταν παρόν στο τουρνουά ως θεατής. Χρησιμοποιώ τα δικά του λόγια: «Δεν άντεχα να παρακολουθώ άλλο αυτήν την απίστευτη σχοινοβασία και βγήκα για λίγο έξω από την αίθουσα, για να επιστρέψω αργότερα». Φανταστείτε τώρα τον Κόμπλεντς και τον Μικένας (προπονητής του Κέρες, ο οποίος όπως είπαμε ήταν άμεσα ενδιαφερόμενος για την αναμέτρηση).  Συνεχίζει ο Άβερμπαχ: «Όταν επέστρεψα, ο Κόμπλεντς και ο Μικένας ήταν σωριασμένοι στις θέσεις τους, κρατώντας την καρδιά τους και παίρνοντας ηρεμιστικά!»

Ο ίδιος ο Ταλ, αναφέρει:

«Μετά από μερικά λάθη που έκανα αισθάνθηκα ότι βρισκόμουν στο χείλος της αβύσσου, ιδίως καθώς ο Φίσερ έπαιζε ισχυρά και με μεγάλο αυτοέλεγχο. Ταυτόχρονα, καθώς ο Κέρες οσμιζόταν την μυρωδιά από το αίμα μου, άρχισε να πιέζει τον Γκλίγκοριτς με όλες του τις δυνάμεις.» (Εννοείται ότι οι παρτίδες διεξάγονταν ταυτόχρονα και μπορούσε ο κάθε παίχτης να δει τι γίνονταν στις υπόλοιπες μέσω των μαγνητικών σκακιερών όπου αναπαρίσταντο οι θέσεις για τους θεατές).

Επίσκεψη του Φίσερ στον Ταλ, στο νοσοκομείο

Η παρτίδα είχε φτάσει στην πιο κρίσιμη στιγμή της. Ο Ταλ εντόπισε μια κίνηση για τον Φίσερ που θα του έδινε μεγάλο πλεονέκτημα. Καθόταν σκεφτικός στην καρέκλα του και έλπιζε να μην δει ο Φίσερ αυτή τη δυνατότητα. Ο Μπόμπι την είδε. Όμως δεν ήταν σίγουρος. Κάτι το άσχημο σερί που είχε εναντίον του Ταλ, κάτι η πολυπλοκότητα της θέσης, ο Φίσερ δίσταζε…

Και τότε σκέφτηκε να «μετρήσει» τον Μίσα. Έπιασε το παρτιδόφυλλο και έγραψε την κίνηση (Rae1) πριν να την παίξει. Ακολούθως έσπρωξε με τέτοιο τρόπο το παρτιδόφυλλο στο τραπέζι, δήθεν αδέξια, ώστε να δει ο Ταλ την κίνηση. Δίνω και πάλι τον λόγο στον Μίσα:

«Αρχικά ο Φίσερ έγραψε την κίνηση 22.Rae1, η οποία ήταν αναμφίβολα η ισχυρότερη. Έπειτα έσπρωξε το παρτιδόφυλλο προς το μέρος μου κάπως αδέξια. Με δοκιμάζει, σκέφτηκα.» Αμέσως ο Ταλ, βρήκε την ψυχραιμία να αντιδράσει σωστά. Περιγράφει ο ίδιος:

«Ήθελα πολύ να αλλάξει την απόφαση του. Έτσι, σηκώθηκα ήρεμα και άρχισα να βηματίζω δίπλα από τη σκακιέρα. Αστειεύτηκα με κάποιον και επέστρεψα στην θέση μου με μια έκφραση ικανοποίησης. Ήμουν βέβαιος ότι όλο αυτό το διάστημα ο Φίσερ με παρακολουθούσε και δεν υπολόγιζε βαριάντες. Μου έριξε μια ακόμα ματιά. Την άντεξα. Έσβησε την κίνηση από το παρτιδόφυλλο και έδωσε το σαχ με την βασίλισσα».

Μετά από αυτό, ο Ταλ γύρισε την θέση (όχι εύκολα) και κέρδισε. Δεν άφησε τουλάχιστον τον Μπόμπι στην ησυχία του, αλλά του είπε μετά την παρτίδα: «Γιατί δεν έπαιξες 22.Rae1;» κι ο Μπόμπι του απάντησε «Γέλασες όταν την έγραψα!».  Ο τρομερός Μίσα, είχε τον τρόπο του, να επηρεάσει μια καθοριστική απόφαση του μικρού Μπόμπι. Κι ίσως αυτό το μικρό επεισόδιο να ήταν τόσο καθοριστικό, αφού ο Ταλ πέρασε στον τελικό και πήρε και τον τίτλο από τον Μποτβίνικ.

Η ΠΑΡΤΙΔΑ:

Φίσερ - Ταλ 0-1